ÇALIŞMA HAYATI/ÇALIŞMA İZNİ
Türkiye’de çalışma hakkı Anayasa ve kanunlar ile güvence altına alınmış ve herkese tanınmıştır. Dolayısıyla, siz de Türkiye’de çalışma hakkına sahipsiniz. Ancak, Türkiye’de çalışmak için çalışma izni almanız gerekmektedir. Türkiye’ye uyum sağlamanızın en önemli yollarından birisi Türkiye’de çalışmak veya kendi işinizi kurabilmektir.
Türkiye’de 15 yaşından küçük kimselerin çalıştırılması kesinlikle yasaktır! 15-18 yaş arası çocukların çalıştırılması da belirli kısıtlamalara tabidir.
Söz konusu kurallara uyulmaması durumunda ağır yaptırımlara maruz kalabilirsiniz.
Çalışma Hakkı ve Çalışma İzni Başvurusu
Türkiye’de yaşayan yabancı olarak çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almanız gerekmektedir. Ancak, mülteci veya ikincil koruma statüsü aldıysanız, bu statüyü aldığınız tarihten itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilirsiniz.
Çalışma izni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilmektedir. Başvuru yurtiçi ve yurtdışından olmak üzere iki türlü yapılmaktadır. Hem yurtiçi hem de yurtdışı başvurular bir işyeri veya işletme üzerinden yapılmaktadır.
Türkiye’ye çalışma amacıyla gelecekseniz bulunduğunuz ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliğine giderek başvuruda bulunmalısınız. Temsilciliğe başvuru amacıyla gittiğinizde Türkiye’de çalışacağınız işyeri veya işletmeye yaptığınız iş sözleşmesini ibraz etmeniz gerektiğini unutmayınız. Başvuruda bulunduktan sonra tarafınıza verilecek referans numarası Türkiye’de çalışacağınız işyeri veya işletmeye iletilecek ve sizin adınıza başvuruda bulunması istenecektir. Bu adımdan sonra işyeri veya işletme online sistem üzerinden sizin adınıza başvuruda bulunabilecektir.
Türkiye’de ikamet sahibi olarak bulunuyorsanız en az 6 ay süreli geçerli ikamet izniniz olması durumunda, uluslararası koruma başvuru sahibi iseniz başvuru üzerinden 6 ay geçtikten sonra, şartlı mülteci veya geçici koruma sahibi iseniz kimlik düzenlenmesinin üzerinden 6 ay geçtikten sonra çalışma izni başvurusu hakkı kazanmaktasınız. Süre koşulunu yerine getirmeniz durumunda, çalışacağınız iş yeri veya işletme online sistem üzerinden sizin adınıza başvuruda bulunabilecektir.
Geçici koruma kapsamında olup sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacaksanız doğrudan bulunduğunuz ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne giderek şahsen başvuruda bulunabilirsiniz.
Çalışma İznine İlişkin Önemli Bilgiler
‣ Çalışma iznine başvurabilmeniz için işverenle aranızda iş sözleşmesini imzalamış olmanız gerekmektedir.
‣ Çalışma iznine başvururken ödenmesi gereken harç ve ücretler işverenin sorumluluğundadır ve işveren bunların ödenmesini sizden talep edemez ve sizi zorlayamaz.
‣ Türkiye’de uluslararası koruma statüsü başvuru sahibi veya şartlı mülteci iseniz sadece ikamet ilinizde çalışabilirsiniz. Başka bir ilde çalışmak istemeniz durumunda, bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğüne giderek izin almalısınız.
‣ Geçici koruma sahibiyseniz ve ikamet iliniz dışındaki bir ilde çalışmak istemeniz durumunda bulunduğunuz ildeki İl Göç İdaresi Müdürlüğüne giderek izin almalısınız.
‣ Geçici koruma sahibi ve çalışma izni sahibiyseniz ve geçici korumanız sona ererse çalışma izniniz de başka bir işleme gerek kalmadan sona erer.
‣ Çalışma izniniz için yenileme başvurusunda bulunduğunuzda, mevcut çalışma izni süresinin bitiminden itibaren 45 güne kadar aynı iş yerinde ve aynı işte çalışabilirsiniz.
‣ Çalışma izni bulunmayan yabancıları çalıştıran işverenlere her bir yabancı için ayrı olmak üzere idari para cezası verilmektedir.
‣ İş hayatında hem işverenin hem de işçinin hak ve sorumlulukları bulunmaktadır. Çalışma izni alarak bir işverenin yanında çalışan yabancı, Türk vatandaşı ile aynı haklara ve sorumluluklara sahiptir.
İŞ ARAMA
Türkiye’de iş aramaya ilişkin çok sayıda yol bulunmaktadır. İş bulma ihtimalinizi arttırmak için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz;
‣ Arkadaş, komşu ve aile üyelerini iş aradığınız konusunda bilgilendirebilirsiniz,
‣ İnternetten iş ilanlarını takip edebilir ya da insan kaynakları sitelerine üye olabilirsiniz.
‣ Gazetede yer alan ilanları takip edebilirsiniz.
‣ İş bulma konusunda danışmanlık hizmeti veren şirketlere kayıt olabilirsiniz.
‣ Kurum veya işletmelere doğrudan başvuruda bulunabilirsiniz. ‣ En güvenli yollardan birisi olan Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) sistemine kayıt olarak iş bulma ihtimalinizi artırabilirsiniz.
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR)
İŞKUR, iş arayan kişilerin iş bulma ve işe ilişkin eğitimleri gibi konularda işlemlerini gerçekleştiren resmi kurumudur. İŞKUR sistemine Türk vatandaşlarının yanı sıra yabancılar da dâhil olabilmektedir. Yabancı kimlik numarası sahibiyseniz İŞKUR internet sitesi üzerinden veya ilinizde bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü aracılığıyla kayıt olarak İŞKUR’un sağladığı hizmetlerden faydalanabilirsiniz. Ülkemizde geçici koruma ile kalmaktaysanız, geçici koruma ile en az 6 ay süre dolduktan sonra İŞKUR tarafından düzenlenen kurs ve programlara katılabilir ve bu kapsamda iş yerinde mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi görebilirsiniz. Daha detaylı bilgi almak için 444 75 87 numaralı telefonu, ALO 170 danışma hattını arayabilir veya www.iskur.gov.tr internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.
İşe Başlarken Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Aradığınız kriterlere uygun iş bulduktan sonra dikkat etmeniz gereken hususlar bulunmaktadır. Aşağıda yer alan hususlara uygun davranmak, iş hayatında zarar görmenizi engelleyecektir.
Çalışmaya başladığınız iş, eğer 1 yıldan uzun süreli değilse yazılı sözleşme yapmanız zorunlu değildir. Ancak, daha uzun süreli bir iş anlaşması söz konusuysa yazılı olarak sözleşme yapmalısınız.
İş sözleşmesi yaparken sözleşme hükümlerini dikkatlice okumalısınız. Özellikle, işin tanımı, çalışma yeri ve ücret gibi hususlara odaklanmalısınız.
Sözleşmenin bir örneğini mutlaka almalısınız.
İşe başlarken deneme süresi en çok 2 aydır. Deneme süresindeyken işvereniniz ücret ve sigorta ödemelerinizi yapmak zorundadır.
Çalışma Hayatına İlişkin Haklarınızı Öğrenin!
‣ Çalışma hayatında hiç kimse dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri hususlardan dolayı size ayrımcılık yapamaz.
‣ Hiç kimse sizi zorla çalıştıramaz.
‣ İşveren tüm işçiler gibi sizin de sigortanızı yaptırmak zorundadır.
‣ Emeğiniz karşılığında hak etmiş olduğunuz ücreti, işveren size ödemek zorundadır. Ödenmemesi durumunda başvuruda bulunarak ya da dava yoluyla işvereni zorlayabilirsiniz.
‣ İşveren, hak etmiş olduğunuz yıllık izinlerinizi kullanmanızı engelleyemez. Ayrıca, işveren size haftada en az 24 saat kesintisiz izin vermek zorundadır.
‣ İşveren iş sağlığı ve güvenliğinizi sağlayacak önlem ve tedbirleri almak zorundadır.
‣ Sendika üyesi olma hakkınız bulunmaktadır.
‣ Hem siz hem de işvereniniz bildirim sürelerine uymak şartıyla sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir.
‣ İş sözleşmesinin işvereniniz veya haklı gerekçelerle sizin tarafınızdan sözleşmenin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hakkınız bulunmaktadır. (İşverenin sözleşmeyi haklı nedenlerle feshetmesi durumunda kıdem tazminatı alamayabilirsiniz. Hangi sebeplerin haklı gerekçe sayıldığı hakkında daha detaylı bilgi almak için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ait ALO 170 danışma hattını arayabilir veya www.calisma.gov.tr internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.)
‣ Türkiye’de yabancıların çalışmasının yasak olduğu bazı meslekler bulunmaktadır. Hangi mesleklerin yabancılar için yasaklandığı hakkında detaylı bilgi için www.calisma.gov.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.